IJzer is een mineraal dat onder andere belangrijk is voor de vorming van hemoglobine, een onderdeel van rode bloedcellen. Rode bloedcellen vervoeren zuurstof door ons lichaam.
IJzer komt in eten voor in 2 vormen: als heemijzer en als non-heemijzer. Heemijzer zit alleen in dierlijke producten. Non-heemijzer zit in dierlijke en plantaardige producten. Heemijzer wordt wat beter opgenomen.
Mensen die meer risico lopen op een ijzertekort zijn: vrouwen in de vruchtbare leeftijd, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Ook voor jonge kinderen en vegetariërs is het van belang extra te letten op ijzer. Een ijzertekort is te herkennen aan vermoeidheid, bleke huid, rusteloze benen en snel buiten adem zijn. Bij een vermoeden van een ijzertekort is het aan te raden naar de huisarts te gaan.
Bronnen
IJzer komt in voedsel voor in twee verschillende vormen, heem-ijzer en niet-heem-ijzer. Heem-ijzer vind je in vlees en vis en wordt goed door je lichaam opgenomen. Niet-heem-ijzer dat aanwezig is in fruit, groenten, graanproducten en aardappelen wordt minder goed opgenomen. Plantaardige voedingsmiddelen bevatten bovendien vaak oxalaten, fytaten en polyfenolen. Deze natuurlijke stoffen gaan in de darm een verbinding aan met ijzer waardoor het ijzer niet meer kan worden opgenomen en het lichaam als dusdanig weer verlaat. Vegetariërs dienen er dan ook extra op te letten dat ze voldoende ijzer binnenkrijgen.
Veel natuurvoedingswinkels verkopen tegenwoordig kruidensiropen die van nature rijk zijn aan ijzer. Ook gisttabletten met ijzer worden goed door het lichaam opgenomen.
De beste natuurlijke bronnen van ijzer zijn lever, nier, aardappelmeel en havermeel, rauwe oesters, gedroogde perziken, rozijnen, pruimen, eidooier, melasse, gedroogde bonen en groene bladgroenten. Mannen hebben dagelijks 11 mg nodig en vrouwen 16 mg. Kinderen tot 10 jaar hebben 10 mg nodig en boven de tien jaar hebben ze 15 mg nodig. De behoefte neemt toe tijdens de zwangerschap, lactatie en menstruatie.
Wat je kunt doen als je denkt dat je ijzergebrek hebt
Als je denkt dat je misschien ijzergebreksanemie hebt, overweeg dan eens de volgende adviezen.
Ga naar de dokter
Als je denkt dat je tekenen of symptomen van ijzergebrek vertoont, ga dan naar de dokter. Een simpele bloedtest kan uitwijzen of je wel of geen bloedarmoede hebt door ijzergebrek. Als je dokter zegt dat je het wel hebt kun je het waarschijnlijk makkelijk opheffen door de inname van ijzer uit je voeding te verhogen of door een ijzersupplement te nemen . Het hoofddoel van de behandeling is het herstellen van het hemoglobinegehalte tot een normale waarde en het aanvullen van de ijzervoorraad. Probeer ervoor te zorgen dat je voldoende ijzer binnenkrijgt door middel van je voeding. Neem alleen supplementen als je dokter ze voorschrijft.
Eet ijzerrijke voeding
Als je arts denkt dat je ijzergebrek te wijten kan zijn aan een tekort aan ijzer in je voeding, ga dan eens meer ijzerrijke voeding eten zoals:
- Rood vlees en gevogelte
- Donkergroene bladgroenten zoals spinazie en boerenkool
- Gedroogd fruit zoals rozijnen en abrikozen
- Erwten, bonen en andere peulvruchten
- Zeevoedsel
- Met ijzer verrijkte voeding
- Zaden en noten
Zorg voor een betere ijzeropname. Van belang is dat inname van vitamine C je lichaam kan helpen om ijzer beter op te nemen. Zorg ervoor dat je genoeg vitamine C-rijke voeding eet, zoals fruit en groenten. Het kan ook goed zijn om bepaalde voedingsmiddelen, die de ijzeropname kunnen remmen als je er veel van eet, te vermijden. Het gaat dan om bijvoorbeeld thee en koffie en calciumrijke voeding zoals zuivelproducten en volkorengranen.
Functie
IJzer is in het menselijk lichaam nodig voor:
- De aanmaak van bloed;
- Enzymen. Sommige enzymen hebben ijzer nodig om te kunnen functioneren. Een enzym is een stofje dat bepaalde reacties in het lichaam kan bewerkstellingen;
- De vorming van hemoglobine. Hemoglobine is de rode kleurstof in het bloed. Het kan zuurstof binden. Daarom is hemoglobine belangrijk voor het transport van zuurstof door het lichaam. Zonder ijzer kan hemoglobine niet worden aangemaakt. Geen hemoglobine betekent geen vervoer van zuurstof in het lichaam. Zuurstof is essentieel om verbranding in het lichaam mogelijk te maken. Verbranding is nodig om energie vrij te maken. Het lichaam heeft energie nodig om goed te kunnen functioneren;
- De vorming van myoglobine. Myoglobine is onderdeel van de spieren. Het bindt, net als hemoglobine, zuurstof. Deze zuurstof kan worden gebruikt voor verbranding tijdens spieractiviteit. Tijdens actief gebruik van de spieren is verbranding nodig om energie vrij te maken. Het lichaam heeft deze energie nodig om goed te kunnen functioneren en te bewegen. Bij zeer intensief sporten kan er verzuring optreden. Bij verzuring ontstaat er een stofje genaamd melkzuur. Dit stofje ontstaat als bij een tekort aan zuurstof in de spieren. Melkzuur kan spierpijn veroorzaken.
Symptomen van ijzertekort
IJzertekort ontstaat geleidelijk en gaat gepaard met algemene symptomen van bloedarmoede (anemie). Zo kun je last hebben van:
- Moeheid.
- Spierzwakte.
- Duizeligheid.
- Bleek gelaat.
Wanneer je lichaam een groot tekort aan ijzer heeft, kun je ook slikproblemen krijgen en afwijkingen aan de nagels. De nagels worden afgeplat, brokkelig, overlangs gegroefd en hol (lepeltjesnageltjes).
Wat is bloedarmoede?
De rode bloedcellen vervoeren zuurstof door het bloed. Soms ontstaat een tekort aan rode bloedcellen. Dan kan het bloed minder zuurstof vervoeren. Daardoor kunt u zich erg beroerd voelen. U hebt dan bloedarmoede.
Bloedarmoede kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaak is een tekort aan ijzer. Dit mineraal komt het lichaam binnen via de voeding. IJzer is nodig om rode bloedcellen aan te maken.
Een tekort aan ijzer kan om verschillende redenen ontstaan. Bijvoorbeeld door bloedverlies of een maagdarmziekte. Of door voeding die te weinig ijzer bevat. Heel soms is de oorzaak een aangeboren stoornis in de stofwisseling. Het lichaam kan het ijzer dan niet goed opnemen of verwerken.
Werkt al 8 jaar als diëtist. Houdt zich bezig met klinische dieetgeneesmiddelen, gericht op het reinigen van het lichaam en de voeding en versterkt zo de immuniteit. Deelnemer aan vele wetenschappelijke congressen over obesitas, suppletie, voeding en een gezonde levensstijl in binnen- en buitenland. Missie zowel in professionele als persoonlijke leven, is het bevorderen van een gezonde levensstijl. In zijn werk richt ze zich vooral op het effectief motiveren en overdragen van op het individuele geval afgestemde kennis. Dankzij de kennis en ervaring die ze heeft, helpt ze bij het eten van gezond voedsel, verandert ze eetgewoonten om te corrigeren en bevordert ze een gezonde levensstijl.